Maria Elizabeth Roos

My ma se beste vriendin, Tannie Bettie, se vriendskap het in 1956 begin.  Toe tannie Bettie 15jaar oud was is haar ouers oorlede en is sy st agt uit die skool uit.  Tannie Bettie het haar man op n Dingaansfees ontmoet en op 17 is sy met oom Henry getroud.  Die minister moes toestemming gee vir die troue omdat sy nog minderjarig was.  Sy is in die magistraatskantoor getroud en geen seremonie het gevolg nie.  Ook geen fotos geneem.  Die getroude paartjie het op Kaalspruit in die Standerton se distrik gaan bly saam met haar skoonpa.  Haar skoonpa het haar leer kook en was baie goed vir haar - het selfs vir haar saans n piepie-potjie kamer toe gebring omdat in daardie jare die toilette nog buite in n klein huisie was.  Hulle het daardie jare nog nie yskaste gehad nie en tannie Bettie vertel my dat hul die gaar vleis in roomkanne bewaar het met beesvet bo-op.

Die aantreklike Henry Adendorff in sy jong dae:

 Uit die huwelik is vier kinders gebore: Basie, Ria, Leon en Donnie.

 Onder:   Vakansie tyd, Henri, Bettie met Basie en Ria op hul skote.  Wonder hoekom Henri n baadjie en n kort broek op die strand aan het, die kinders ook aangetrek en net Bettie in  haar baai-kostuum?

 In 1960 het die Adendorffs en ons familie saam gaan vakansie hou in Amanzimtoti.   Met hierdie vakansie was my suster Ina n regte tiener en soos jul op die foto kan sien lyk sy nie bietjie grand in haar swart en wit baai kostuum nie.  Sy het ook n donkerbril gehad met n rooi raam en die het sy al op gehad 2uur die nag toe ons gery het na Amanzimtoti.  Saam in die motor was daar twee slagskape, een vark 9 dosyn eiers en mieliemeel vir pap.  Shortie, die swart man wat vir die Adendorffs gekook het, was ook saam.  Die kinders het mos gese hul gaan op Bettie se graf se:  Wat sy kon doen het sy Shortie laat doen.  Die foto onder is ons familie in Amanzimtotie.

Oom Henry is gebore die 8ste Februarie 1921 en op 42jaar aan n hard aanval oorlede.  Basie was toe 14jaar oud.  Hy is op Kaalspruit begrawe.

Ons het daai jare op die plaas Kromdraai gebly.  Sondae wou ons ouers altyd saam kuier en was dit n oor en weer gebellery wie moet vir wie gaan kuier.  Ek onthou dat Tannie Bettie - hulle selfs met die Ferguson trekker gekom  het omdat dit so gereen het en die paaie onrybaar was.

Vandag woon Ria en haar man in Kanada en Nieu-Zeeland, Leon en Liddie, Donnie en Liesbet woon in Standerton.  Basie was met Annette getroud en twee kinders is uit die huwelik gebore: Mannetjie en Lucille.

Kyk hoe smart lyk Basie hier met die pak wat sy pa vir hom gekoop het met Leon se geboorte.

Basie was n tyd lank in Frankryk waar hy vir Atlas gewerk het.  Na n gebroke huwelik en baie ander probleme en hartseer is hy op 52 in die jaar 2000 as n eensame mens oorlede.  Ek en hy was groot vriende toe ons klein was en sal hom nooit vergeet nie.

Hier is Ria ook met Leon se geboorte.  Lyk sy nie te pragtig nie!

Vandag bel Tannie Bettie elke aand my ma om nag te se.  Sy hekel ook rande om vadoekies op n gereelde basis vir my en Philip.   Soos die quote wat ek gelees het se:
One friend is enough for a life time.  Dis so met my ma en tannie Bettie.

Carolina Elizabeth Maree 1

Vandag wil ek skryf oor my ma.  Omdat daar so baie te skryf is sal ek dit in twee artikels verdeel. Op die foto bo staan sy heel regs toe sy veertien jaar oud was en in standerd 8.

Philippus het hierdie aanhaling vir my geskryf en gemail uit die boek:" We, The Drowned" (Carsten Jensen).
Die skrywer vertel hoe hul altyd totsiens aan hul moeders moes se.  Hul moeders was altyd besig en hul vaders weg op die see.  Hul het hul liefde vir hul moeders gewys met stilte, hul wou hul ma's nie pla.

"Their eyes were always red. In the morning, when they woke us up, it was from the stove smoke.  And in the evening , when they said goodnight to us, still dressed, it was from exhaustion.  And sometimes it was from crying over someone who would never come home again.  Ask us about the colour of a mother's eyes, and we reply, 'They aren't green.  They're neither blue nor grey.  They're red.'  That's what we'd say.

Ek skryf graag oor my ma.  Want haar oe is rooi.

My ma se doopnaam is Carolina Elizabeth Maree, vernoem na haar Pa se ma. Haar bynaam was Baba.  Later jare is sy nog so genoem: Tannie Baba.
Sy is in die huis op die plaas Ganspan in Kroonstad se distrik gebore op die 8ste Desember 1921.  n Vroedvrou het die bevalling gedoen.  Sy is die tweede dogter van vier dogters.  Haar jongste suster, Stefani was sestien jaar jonger as sy.
My ma het n speelpop gehad wat sy by haar neef, Gilbert Davies, vir kersfees gekry het.  Dit was n celluloid pop en het n halfkroon gekos - in vandag se dae 25c.

Die lekkerste tye wat my ma as kind onthou van haar gesin is die aande waar hul as gesin saam sit en boek lees het.  Een het voorgelees en die ander het geluister.  Die volgende aand lees hul verder by kerslig.  Boeke soos Ben Hur, Uit oerwoud en vlaktes, Ruiter in die nag - dis die boeke wat my ma onthou.  Lien se gusteling boek was Gwennie Barneveld.  Dit was n verhaal van n dogtertjie wag agter n skoenlapper aangeharloop het en toe verdwaal het.

My ma vertel dat hul altyd met n perdekar rondgereis het.  Vakansies, van Kroonstad na Brandfort, waar haar ouma en oupa gebly het ,  het hul met die trein gery.  My Oupa se eerste motor was n Chevrolet wat nie vensters gehad het nie maar seilklappe wat oop en toe gemaak kon word.  Theo Hartslief het Lien leer bestuur maar sy het eers haar lisensie op 58jaar gekry toe sy afgetree het en in Pretoria kom bly het.

My ma het begin skool gaan op Loskuil.  Die dogters het by Ouma Spangenberg gebly en die onderwyseres was Mej Jansen wat van Betsjoeanaland af gekom het.  Ouma Spangenberg het n klein orreltjie gehad en saans na boekevat het al die klomp kleinkindes Halleluja liedere gesing.
Toe my ma ongeveer 10 jaar oud was is haar Ouma oorlede en sy onthou dat hul "uit dieptes gans verlore" gesing het ( ek dink net hoe het die begrafnisgangers getrek!)  en haar Pa se arms was in n draagdoek vasgebind!!!

My ma se sy was baie lief vir dans, die lekkerste was wanneer hulle by die pawiljoen langs die rivier gaan dans het - baie romanties.  Seker waar my suster, Ina  en ook ek ons liefde vir dans gekry het.
Gelukkig is dit deesdae nie meer sonde nie want toe ek op Hoerskool was is daar baie gedebatteer of ons nou mag dans of nie.  Die "New Look" het ook uitgekom in my ma se Hoerskooljare en almal moes toe lang rokke he.  Toe Lina klaar met skool was, sy was toe 17jaar, was dit die depressie jare en vir verder studeer was daar nie geld nie.  Syt gaan werk by die Staatsdiens in Pretoria, by departement Publieke werk en het in die registrasie afdeling gewerk.  Dit was op die hoek van Vermeulen en Bosmanstraat. 

Die kaartjie hierbo is in 1942 vanuit Nairobi deur Heunis na Lien gestuur. Op my pa se verjaardag die 9e November 1939 het my ouers ontmoet  Hul verloofring was n diamantjie wat 17pond gekos het.  Lien se trourok was van wit satyn met n pragtige sleep.  Haar weggaan pakkie was pienk linne met navy bybehore.

In 2009 het ons familie die volgende prys aan my ma

oorhandig:

Vir die oudste, slimste en mooiste Ouma.

Gediggie deur Luchelle, Philippus se vrou:

Skoppensboer kon sy tot die laaste woord onthou,

vir haar ouderdom is sy definitief nie lou

Sy reis nog dikwels om die wereld

wie weet volgende jaar dalk n kerel?

Sy is die oudste, slimste en mooiste

van hierdie lang familie lys

en daarvoor verdien sy die prys.

n Vriendin van my se ma is laas week getroud.  Die oom 86 en sy 90.  Hier is n foto op hul troudag.

So ons wag maar nog vir my ma.  Sys nog nie 90 nie.